Co to jest plagiat? Definicja, konsekwencje oraz zapobieganie

17.10.17 Bez kategorii Time to read: 10min

How do you like this article?

0 Reviews


Definicja plagiatu

Plagiat to kradzież duchowego dorobku osoby trzeciej, przywłaszczenie tych myśli oraz nieoznakowanie ich jako obcych. Popełniając plagiat, ozdabiamy własne imię myślami osób trzecich. To przeczy kodeksowi naukowemu, a wbrew pozorom, ten nie jest przeciwny cytowaniu, ponieważ sęk w tym, aby cytować według zasad. Plagiat może przyjąć przeróżne formy, ponieważ nie tylko bezpośrednia kradzież tekstu jest plagiatem, ale i jego tłumaczenie, bądź przejęcie czyjejś idei, bądź argumentu, bez podania dokładnego oraz prawidłowego źródła. W dzisiejszych czasach jest dużą zaletą, że plagiat może zostać wykryty, na przykład za pomocą specjalnego programu antyplagiatowego.

Wykrycie plagiatu może wiązać się z poważnymi konsekwencjami: zaczynając od niezaliczenia egzaminu, poprzez eksmatrykulację, aż po unieważnienie osiągniętego tytułu. Poprzez ukrycie prawidłowego źródła użytego tekstu, stwarzane jest u czytelnika wrażenie, że prezentowany jest własny dorobek duchowy. Nieprzestrzeganie praw autorskich jest znamionem przestępstwa, a to jest adekwatnie egzekwowane. Dlatego też, aby nie popełnić plagiatu, powinno się znać konwencje poprawnego cytowania.

Plagiat: kreatywność a la second hand

LUB jeżeli kradnie się treści innych autorów, to nie wychodzi to nikomu na dobre

„Jeżeli autor kopiuje myśli innego autora
to jest to plagiat.
Jeżeli autor kopiuje myśli wielu innych autorów,
to jest to nauka.”¹

Jeżeli jest już zrozumiałe, że cytowanie tekstów to fundament dobrej naukowej praktyki, to również jest zrozumiałe, że nauka może rozwijać się jedynie na bazie wiedzy, która już istnieje. Teraz musimy sobie zatem uświadomić, jakie mogą być konsekwencje ZŁEGO cytowania używanych tekstów oraz NIE podawania prawidłowego źródła lub źródeł.

Początkowo, możnaby pomyśleć, że zabranie komuś jakiejś rzeczy jest po prostu niemiłe a człowiek jest źle wychowany. Przecież już jako dzieci uczyliśmy się w piaskownicy: nie wolno zabierać cudzych rzeczy, ponieważ to nikczemny czyn, za który rodzice często srogo karali. W dorosłym życiu ponosimy jednak więcej odpowiedzialności i kradzież czyjegoś dorobku duchowego wiąże się z poważniejszymi konsekwencjami. Nawet jeżeli nam się wydaje, że chodzi tu „jedynie” o kradzież dorobku duchowego a nie materialnego.

Ale co dokładnie jest kradzieżą w nauce, czyli tak zwany plagiat, i jak można jemu zapobiec?

„Popełnić plagiat oznacza przedstawiać tekst innej osoby jako własne dzieło“². A więc, gdy używasz pasaży tekstu innego autora i nie oznakujesz w popełniasz wtedy plagiat.

Ale już „merytoryczne, niedosłowne – a więc językowo zmienione – przejęcie dłuższych pasaży tekstu, pod warunkiem że nie jest to parafraza, jest również plagiatem“³. A więc, żeby popełnić plagiat wystarczy przejąć ideę, tezę, wniosek innego autora oraz nie oznakować poprawnie jego danych bibliograficznych.

Definicje plagiatu znanych placówek kształcenia

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie (UJ)

„W kontekście prawa autorskiego pojęcie plagiatu oznacza niedozwoloną ingerencję w sferę autorskich dóbr osobistych twórcy. Według Concise Oxford Dictionary plagiatowanie to „zawłaszczenie i używanie myśli, tekstów lub wynalazków innej osoby jako własnych”. Inaczej mówiąc, plagiatowanie polega na powtarzaniu cudzych myśli, wyrażeń, prac bez zaznaczenia tegoż (poprzez cudzysłów, przypis) i bez podania źródeł.

Pojęciem bliskim plagiatowaniu jest parafrazowanie, które w odniesieniu do działalności naukowej polega na wyrażaniu myśli innej osoby poprzez swobodne przerobienie tych myśli własnym językiem, bez podania oryginalnego autorstwa.

Plagiatowanie i parafrazowanie odnoszą się również do wykorzystywania materiałów z Internetu bez podania źródeł!“

Źródło: definicja plagiatu według UJ

 

Uniwersytet Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie (UKSW)

„Plagiat to przywłaszczenie sobie części lub całości obcego tworu.

Dotyczy to każdego utworu niezależnie od jego formy i miejsca opublikowania. Plagiatem jest zatem wykorzystywanie całych tekstów lub ich fragmentów bez podania danych bibliograficznych – w przypadku utworów w postaci monografii książkowych, artykułów z periodyków naukowych, ale także wszelkich publikacji internetowych, artykułów z gazet, biuletynów i materiałów zamieszczanych przez rożnego rodzaju instytucje, fragmentów dokumentów itd.

Plagiatem jest każde przywłaszczenie – nie ma znaczenia jego objętość –czy jest to jedno zdanie, akapit, czy cały rozdział.

Wśród niektórych studentów panuje błędne przekonanie, że informacje zawarte w internecie są̨ własnością̨ publiczną i nie ma potrzeby podawania dokładnego ich źródła. Nie jest to prawda – utwory opublikowane w internecie można wykorzystywać w pracach dyplomowych także tylko z podaniem pełnych danych o autorze, tytule utworu i miejscu (link do strony internetowej) zamieszczenia konkretnych informacji.“

Źródło: definicja plagiatu według UKSW

Zarys najczęstszych form plagiatu

Karmasin oraz Ribing szkicują zarys najczęstszych form plagiatu (według definicji Uniwersytetu Alpen-Adria w Klagenfurcie)4:

 

Formy plagiatu Definicja
Plagiat tekstu Przejęcie dosłowne całych pasaży tekstu bez podania jego źródeł (plagiat jawny)
Plagiat myśli Parafraza idei, tez, myśli autora. Poprzez przestawienie szyku zdania oraz użycie synonimów, obce myśli mają uchodzić za własne
Plagiat cytatu Użycie cytatów, które autor danej pracy sam zaczerpnął z literatury pośredniej i nie oznacza cytatu jako cytat z literatury pomocniczej a z głównej. W takim przypadku powinien być wskazany autor zaczerpnięty z literatury pośredniej
Plagiat metafor, idiomów, neologizmów Brak definicji
Plagiat tłumaczeniowy Brak definicji

Ważne: Każda praca naukowa musi być wynikiem własnego wysiłku, co zatem idzie, plagiat „to rodzaj grzechu śmiertelnego w praktyce naukowej, który w mgnieniu oka kasuje wartość [Twojej] pracy, ponieważ narusza centralny kodeks etyczny w nauce“². Nasza rada, pracuj uczciwie, abyś zapobiegł popełnieniu plagiatu!

Dlaczego popełnianie plagiatu nie przyniesie Ci sławy

Żeby wykryć plagiat potrzebne są specjalne programy, które umożliwiają porównanie Twojej pracy i zawartości jej tekstu z tekstami w internecie.4

Na przykład, uniwersytety używają wykrywaczy plagiatu, aby wykryć niezgodności w Twojej pracy. Dlatego tez przy składaniu pracy trzeba oddać ją w postaci drukowanej oraz cyfrowej.

Jeżeli w Twojej pracy zostanie znaleziony plagiat, to wiąże się to w poważnymi konsekwencjami oraz może oznaczać, że nie zaliczysz studiów. Co prawda nie będziesz wtedy karany jak w starożytności, ale spodziewaj się, że Twoja reputacja na tym bardzo ucierpi. Ponieważ „[…] plagiat naukowy jest tym samym co kradzież w sklepie: co prawda to ostatnie nie może być tłumaczone przed sądem jako pomyłka przy zakupach, co wynika z tego, że w plagiacie naukowym nie mówimy o „pomyłce w cytowaniu””5.

Ważne: Plagiat zostaje plagiatem, a twierdzenie, że zapomniałeś podać źródła tekstu staje się niewiarygodne. Przede wszystkim jeżeli plagiat dotyczy większych pasaży tekstu, to musisz zdawać sobie z tego sprawę, że doświadczony docent bądź profesor na pewno to zauważy, nawet bez użycia programu antyplagiatowego.

Na pewno słyszałeś o poważnych konsekwencjach związanych z popełnieniem plagiatu, na przykład: znanym doktorantom, w tym politykom, odebrano tytuł doktorancki.6

Wiąże się z tym koniec ich kariery, kwestionowanie ich wiedzy oraz dorobku i oczywiście zachwiana reputacja. Twoja praca licencjacka czy magisterska, nad którą właśnie pracujesz, nie jest co prawda doktoratem, ale pamiętaj, że popełnienie plagiatu niesie ze sobą poważne i dalekosiężne konsekwencje.

Konsekwencje wynikające z popełnienia plagiatu

  • Ocena niewystarczająca bądź niedostateczna oraz anulowanie podejścia do egzaminu oraz jego wyniku7
  • Egzamin nie może zostać powtórzony, a ten kogo to dotyczy eksmatrykulowany8
  • Tytuł akademicki zostaje unieważniony oraz wydany zakaz studiowania na wszystkich uniwersytetach7
  • Oszustwo oraz naruszenie praw autorskich są znamionami przestępstwa oraz mogą być jako takie egzekwowane, czyt. Ustawa Praw Autorskich oraz Kodeks Karny. Dodatkowo mogą zostać nałożone kary pieniężne, bądź nawet kara pozbawienia wolności od trzech do pięciu lat8.

Ważne: Już nawet najmniejszy plagiat, który zostanie znaleziony w pracy naukowej, może pociągnąć za sobą ogromne konsekwencje, jak na przykład odmowa wydania opinii na zagraniczny wyjazd lub w przypadku starania się o pracę. Dodatkowo, popełniony plagiat będzie odnotowany w Twoich dokumentach studenckich jako oszustwo, oraz wykluczone jest, żebyś jeszcze raz mógł zaliczyć dane seminarium9.

Jak zapobiec popełnieniu plagiatu oraz stosować poprawne praktyki cytowania

Cytowanie jest jak najbardziej dozwolone, jeżeli tylko przestrzegasz praktyk poprawnego cytowania. Ustawa Prawa Autorskiego mówi, że cytowanie nie jest zakazane, dopóki robisz to według odpowiednich zasad!8
Dlaczego po prostu nie postępować według zasad oraz uniknąć konsekwencji, jeżeli można bez większych problemów skorzystać z obcych myśli i oznakować je prawidłowo jako obce? Bo przecież celem Twojej kariery studenckiej jest miedzy innymi to, abyś nauczył się poprawnie cytować. Oczywiście jest to związane z pewnym trudem, ale rzadko się w życiu zdarza, że coś co jest wartościowe, przychodzi bez trudu.

Tak wiec, jak uniknąć plagiatu? Najpierw musisz wiedzieć, kiedy wykorzystanie cudzych myśli jest plagiatem. Poniższe przykłady mają na celu pokazanie, gdzie leży granica miedzy plagiatem a cytatem.

Przykłady plagiatów oraz poprawnego cytowania

Przykład 1 – tekst oryginalny8

W dzisiejszych czasach uczniowie oraz uczennice popełniają bardzo często plagiat, przede wszystkim poprzez kopiowanie tekstów z Wikipedii. Tam znajdują dokładnie te treści, które im są potrzebne oraz zlecone w pracach domowych […]. Najskuteczniejszym sposobem, aby zapobiec popełnianiu plagiatu, jest zadawanie prac domowych przez nauczycieli, w których uczniowie [sic!] muszą szerzej myśleć a niżeli jedyne gromadzić i spisywać fakty. Sensowne wydaje się, aby uczniowie interpretowali zebrane informacje oraz kreatywnie się z nimi obchodzili.10

Przykłady zapobiegania plagiatu Prawidłowa praktyka naukowa Plagiat
Przykład 1 Stöcklin podaje konkretne wskazówki dla nauczycieli: „Najskuteczniejszym sposobem, aby zapobiec popełnianiu plagiatu, jest zadawanie prac domowych przez nauczycieli, w których uczniowie [sic!] muszą szerzej myśleć a niżeli jedyne gromadzić i spisywać fakty“.10

Poprawnie: cytat słowny, dane bibliograficzne zostały podane poprawnie oraz kompletnie.
Stöcklin proponuje, żeby uniknąć popełniania plagiatu w ramach nauczania szkolnego, nauczyciele powinni zadawać prace domowe, w których uczniowie [sic!] muszą szerzej myśleć a niżeli jedyne gromadzić i spisywać fakty.10

Niepoprawnie: Cytat oddający myśl autora lecz została pominięta parafraza, bądź jest to cytat słowny, lecz niepoprawnie oddany. Wskazówka: Takie użycie cytatu jest niepoprawne mimo iż zostało podane jego źródło.
Przykład 2 Stöcklin odnosi się w swojej książce do problematyki popełniania plagiatu w ramach nauczania szkolnego.10 Jest przeciwny temu, aby uczniowie jedynie zbierali suche fakty. Tym bardziej, że kusi do tego korzystanie i spisywanie informacji z Wikipedii.

Poprawnie: Cytat oddający myśl autora, poprawnie sparafrazowany, tj. tryb przypuszczający oraz poprawne podanie źródła poprzez „por.”. Wskazówka: Fachowe terminy takie jak „fakty“ lub „plagiat/popełnianie plagiatu“ bądź nazwy własne, jak na przykład „Wikipedia“ nie powinny być wymieniane podczas parafrazowania na inne zwroty lub nazwy.
Nie da się temu zaprzeczyć, iż najskuteczniejszym sposobem, aby zapobiec popełnianiu plagiatu, jest zadawanie prac domowych przez nauczycieli, w których uczniowie oraz uczennice muszą szerzej myśleć a niżeli jedyne gromadzić i spisywać fakty. Sensowne wydaje się, aby uczniowie interpretowali zebrane informacje oraz kreatywnie się z nimi obchodzili.

Niepoprawnie: Ukryty plagiat, nie oznakowany jako cytat, źródło zostało pominięte.
Przykład 3 Stöcklin radzi nauczycielom, aby wymagali od uczniów nie tylko oddawania suchych faktów, a również aby „interpretowali zebrane informacje oraz kreatywnie się z nimi obchodzili”.10

Poprawnie: W połowie cytat oddający myśl autora, w połowie cytat słowny. Poprawnie podane dane bibliograficzne oraz wbudowane w szyk zdania.
Students plagiarize today very often especially from Wikipedia. There they find exactly the summarised contents that they have been asked by their teachers to compose.

Niepoprawnie: Plagiat tłumaczeniowy. Nie rozpoznawalny cytat, brak źródła.
Przykład 4 Krytycy nauczania szkolnego podkreślaj, że nauczyciele są winni temu, jeżeli uczniowie popełniają plagiat. Związane jest to z tym, że zadane im prace domowe są mało kreatywne oraz polegają jedynie na gromadzeniu suchych informacji.10

Poprawnie: Cytat oddający myśl autora, źródło podane jako dowód na opisywany pogląd. Wskazówka: Należałoby tu podać drugie źródło, aby udowodnić, że nie jest to pojedynczy pogląd.
W szkole nauczana jest kradzież myśli: W dzisiejszych czasach uczniowie oraz uczennice popełniają bardzo często plagiat, przede wszystkim poprzez kopiowanie tekstów z Wikipedii. Tam znajdują dokładnie te treści, które są im potrzebne oraz zlecone w pracach domowych.

Niepoprawnie: całkowity plagiat, przejęty 1 : 1, bez oznakowania jako plagiat, bez danych bibliograficznych.

Przykład 2 – tekst oryginalny11

Mechanizmy spójności często przyczyniają się do wytworzenia spójności tekstu. Jednak nie jest to zasadą konieczną, jak wskazuje na to opis Renkema12:

„’He is not going to school. He is sick.’

The Link between these two sentences relies on knowledge, namely, that being sick can be the cause of absence from school. On the basis of this knowledge, it is possible to make a connection between these two sentences.”

Jak uniknac plagiatu
Przykłady plagiatów Opis
Przykład 1

Mechanizmy spójności często przyczyniają się do wytworzenia spójności tekstu. Jednak nie jest to zasadą konieczną, jak wskazuje na to opis Renkema12:
„„On nie idzie do szkoły. On jest chory.“
Powiazanie tych dwóch zdań bazuje na wiedzy, tj. choroba może być powodem nieobecności w szkole. A wiec na podstawie tej wiedzy, może zostać stworzone połączenie pomiędzy tymi dwoma zdaniami."
Tłumaczenie oryginału, cytat jawny: poprawnie! ALE: musi zostać zaznaczone, że jest to tłumaczenie oryginału oraz kto je wykonał!
Przykład 2

Mechanizmy spójności często przyczyniają się do wytworzenia spójności tekstu. Jednak nie jest to zasadą konieczną, jak wskazuje na to opis Renkema :

„He is not going to school. He is sick“
Jak opisuje Renkema powiazanie tych dwóch zdań bazuje na wiedzy, tj. choroba może być powodem nieobecności w szkole. A wiec na podstawie tej wiedzy, może zostać stworzone połączenie pomiędzy tymi dwoma zdaniami.
Cienka granica dzieląca od popełnienia plagiatu: Jedynie zdanie ujęte cudzysłowiem jest oznakowane jako cytat jawny a dalej autor używa parafrazy, nie podając źródła tekstu, które musi zostać podane.
Przykład 3

Mechanizmy spójności często przyczyniają się do wytworzenia spójności tekstu. Jednak nie jest to zasadą konieczną, jak wskazuje na to opis Renkema12:

„On nie idzie do szkoły. On jest chory.“
Powiazanie tych dwóch zdań bazuje na wiedzy, tj. choroba może być powodem nieobecności w szkole. A wiec na podstawie tej wiedzy, może zostać stworzone połączenie pomiędzy tymi dwoma zdaniami.
Tutaj obserwujemy jeszcze ciekawszy przykład niż w punkcie 2: tłumaczenie jest zacytowane poprawnie, ale źródło parafrazy nie zostaje podane; nawet nie zostaje podane nazwisko autora. Nie jest tu jednoznaczne czy użyta myśl jest myślą autora bądź własną interpretacją (tj. dorobek duchowy osoby trzeciej)!
Przykład 4

Mechanizmy spójności często przyczyniają się do wytworzenia spójności tekstu. Jednak nie jest to zasadą konieczną, jak wskazuje na to poniższy przykład:
„On nie idzie do szkoły. On jest chory.“
Powiazanie tych dwóch zdań bazuje na wiedzy, tj. choroba może być powodem nieobecności w szkole. A wiec na podstawie tej wiedzy, może zostać stworzone połączenie pomiędzy tymi dwoma zdaniami.12
Zdanie opatrzone cudzysłowiem nie jest oznakowane jako cytat, brakuje źródła cytatu. To samo dotyczy parafrazy, gdyż nie zostały podane strony cytatu.
Przykład 5

Mechanizmy spójności często przyczyniają się do wytworzenia spójności tekstu. Jednak nie jest to zasadą konieczną, jak wskazuje na to poniższy przykład:
„On nie idzie do szkoły. On jest chory.“
Powiazanie tych dwóch zdań bazuje na wiedzy, tj. choroba może być powodem nieobecności w szkole. A wiec na podstawie tej wiedzy, może zostać stworzone połączenie pomiędzy tymi dwoma zdaniami.
Plagiat całkowity: brak źródła cytatu i parafrazy.

Wskazówka: Skorzystaj z serwisu BachelorPrint, aby wykonać w 30 minut antyplagiat online. Tak upewnisz się, że nie popełniłeś plagiatu.

Konkluzje

  • Plagiat ogólnie to skorzystanie z duchownego dorobku osoby trzeciej, przy czym dorobek ten nie zostaje poprawnie zacytowany.
  • Istnieją różne rodzaje plagiatu: plagiat tekstu, plagiat myśli, przejecie metafor, plagiat idiomów, neologizmów, tłumaczeniowy oraz plagiat cytatu.
  • Żeby wykryć plagiat, używa się specjalnych programów do tego przeznaczonych, które przeszukują internet na duplikaty tekstu.
  • Popełnienie plagiatu wiąże się z poważnymi konsekwencjami: tytuł naukowy może zostać unieważniony, egzamin niezaliczony i nie może zostać powtórzony; JAK RÓWNIEŻ plagiat jest po prostu przestępstwem.
  • Cytowanie treści jest jak najbardziej dozwolone, jeżeli tylko przestrzegasz praktyk poprawnego cytowania oraz wiesz jak cienka granica dzieli Cię od plagiatu. Ta wiedza, to najlepsze antidotum, aby zapobiec popełnieniu plagiatu.

Bibliografia

1. Anonim, cytowane w zimie 2004, s. 88.

2. Kruse, O., Nie bój się pustej kartki – bez blokady pisania przez studia, Wydanie 12-te, Campus, Frankfurt nad Menem 2007, s. 82.

3. Gruber, H., Huemer B., Rheindorf, M., Praktyka naukowa – Ćwiczenia dla studentów, Böhlau, Wiedeń 2009, s. 161.

4. por. Karmasin, M., Rainer, R., Tworzenie prac naukowych, Wydanie 8-me, Facultas, Wiedeń 2014, s. 112-113.

5. Ernst, 2011, cyt. Theisen, M. R., Praktyka naukowa z sukcesem zdać licencjat oraz magistra, Franz Vahlen, Monachium 2013, s. 275.

6. por. Oertner, M., St. John, I., Thelen, G., Jak pisać w świecie naukowym Ćwiczenia dla studentów i docentów, Wilhelm Fink, Paderborn 2014, s. 61.

7. por. Theisen, M. R., Praktyka naukowa z sukcesem zdać licencjat oraz magistra, Franz Vahlen, Monachium 2013, s. 277.

8. por. Oertner, M., St. John, I., Thelen, G., Jak pisać w świecie naukowym Ćwiczenia dla studentów i docentów, Wilhelm Fink, Paderborn 2014, s. 66.

9. por. zobacz Uniwersytet w Wurzburgu, przewodnik http://www.anglistik.uni-wuerzburg.de/studium/downloads/, przewodnik Literatury angielskiej/Amerykanistyki, 8.

10. Stöcklin, N., Używaj Wikipedii z głową – w szkole oraz w zawodzie, Orell Füssli, Zurych 2010, s. 120.

11. Gruber, H., Huemer B., Rheindorf, M., Praktyka naukowa – Ćwiczenia dla studentów, Böhlau, Wiedeń 2009, s. 162-164.

12. Renkema, 1993, s. 40.